Jeszcze do niedawna uzyskanie rozwodu kościelnego graniczyło z cudem. Wszystko zmieniło się dopiero za sprawą papieża Jana Pawła II, który wprowadził zmiany do kodeksu prawa kanonicznego. Oczywiście nie zmienia to faktu, że nie każdy kto ubiega się o taki rozwód, automatycznie go dostanie. W dalszym ciągu obowiązują twarde reguły które trzeba spełnić, aby uzyskać rozwód kościelny. W poniższym artykule przedstawiamy procedury oraz wymagania władz Kościoła w odniesieniu do unieważnienia małżeństwa.
1. Wniosek
Jeśli małżonkowie dążą do uzyskania rozwodu kościelnego, w pierwszej kolejności muszą napisać wniosek do Sądu biskupiego. Sprawę o unieważnienie małżeństwa, rozstrzyga sąd przypisany do kościoła w którym małżeństwo zostało zawarte. Do takiego właśnie Sądu kierujemy tzw. skargę powodową, w której oprócz danych obu małżonków należy zwrócić się z prośbą o rozpoczęcie procesu orzeczenia nieważności małżeństwa z określonych powodów.
Oprócz tego, trzeba w takim wniosku opisać dokładny przebieg znajomości małżonków, od momentu poznania, po zawarcie małżeństwa oraz rozstanie. Oczywiście, nie musimy wdawać się tutaj w zbędne szczegóły, chodzi o ogólny zarys całej znajomości i wskazanie na kluczowe momenty, które mogły spowodować rozpad małżeństwa. We wniosku powinno się również powołać co najmniej trzech świadków, dołączyć kopię skargi, kościelne świadectwo zawarcia małżeństwa oraz kserokopię rozwodu cywilnego jeśli został wcześniej udzielony. Pamiętajmy, że rozwód cywilny a unieważnienie małżeństwa prze Kościół to całkowicie odrębne kwestie.
2. Procedura
W pierwszej kolejności Sąd biskupi musi ustalić tytuł, z jakiego będzie prowadził postępowanie. Bardzo często na tym etapie postępowania, wzywany jest drugi małżonek który przedstawia swoją wersję wydarzeń. Następnym krokiem jest publikacja akt. Jest to jedyny moment w którym oboje małżonków mogą zapoznać się z dokumentacją o unieważnienie związku małżeńskiego. Również na tym etapie ma możliwość wypowiedzenia się obrońca węzła małżeńskiego (rodzaj adwokata jednej ze stron), którego zadaniem jest przekonanie Sądu o cofnięcie wniosku. Sąd może dać się przekonać lub też nie. Jeśli nie, wówczas zapada wyrok pierwszej instancji. Aby małżeństwo oficjalnie zostało uznane za nieważne, wymagane są dwa zgodne wyroki. Wówczas obie strony będą mogły w przyszłości ponownie zawrzeć związek małżeński przed kapłanem.
3. Warunki unieważnienia małżeństwa
Oczywiście, każdy ubiegający się o kościelne unieważnienie małżeństwa musi sobie zdawać sprawę z tego, że ślub można unieważnić tylko w przypadku występowania jednej z przesłanek zatwierdzonej przez kodeks prawa kanonicznego do których zalicza się:
-
Wiek
Według prawa kanonicznego, aby Sąd mógł orzec unieważnienie sakramentu małżeństwa, kobieta musi mieć co najmniej 14, a mężczyzna 16 lat. Zaskoczenie? Zarówno prawo kanoniczne jak i cywilne nie wymaga pełnoletności narzeczonych, jeśli otrzymali oni zgodę rodziców lub prawnych opiekunów.
-
Wcześniej zawarty związek małżeński
Małżeństwo staje się nieważne, jeśli jeden z małżonków zawarł wcześniej związek małżeński, który nie został oficjalnie rozwiązany.
-
Impotencja, bezpłodność, brak chęci posiadania potomstwa, małżeństwo nieskonsumowane
Kto jak kto, ale Kościół stawia na prokreację i zakładanie rodziny. Sąd biskupi unieważnia małżeństwo w przypadku kiedy nie zostało ono skonsumowane lub w przypadku impotencji oraz bezpłodności. Są to bardzo ważne kwestie, o których małżonek powinien poinformować przed zawarciem aktu małżeństwa. Dokładnie tak samo sprawa przedstawia się w przypadku tego małżonka, który nie chce mieć dzieci. Jeśli fakt ten został zatajony przed ślubem, wówczas sąd biskupi nie będzie miał oporów przed unieważnieniem małżeństwa.
-
Małżeństwo osoby ochrzczonej z nieochrzczoną
Kościół katolicki zakazuje zawierania małżeństwa z osobą wyznającą inną religię. Brak dokumentów potwierdzających chrzest jednej ze stron skutkuje natychmiastowym unieważnieniem małżeństwa.
-
Pokrewieństwo
Małżeństwo zostaje uznane za nieważne jeśli zostało zawarte pomiędzy krewnymi w linii prostej na przykład brata z siostrą. Tak samo jest w przypadku małżeństw w linii bocznej, która ciągnie się aż do czwartego stopnia pokrewieństwa, mimo że zezwala na to praco cywilne. Kościół kategorycznie zakazuje także zawierania małżeństw typu wdowa i ojciec zmarłego męża, czy jednego z rodziców z adopcyjnym dzieckiem. Generalnie Kościół zezwala tylko i wyłącznie na ślub z osobami zupełnie ze sobą nie spokrewnionymi.
-
Zaburzenia psychiczne
Zaburzenia psychiczne, które uniemożliwiają wypełnianie małżeńskich obowiązków jest kolejnym argumentem sprzyjającym unieważnieniu małżeństwa. Choroby psychiczne nie sprzyjają w poprawnym ludzkich relacjach, zatem jeśli wszelkie zaburzenia w znacznym stopniu utrudniają współżycie małżonków, wówczas sąd może orzec nieważność małżeństwa.
Koszty całego postępowania sięgają około 1 tys. zł, jeśli decydujemy się na pomoc adwokata to koszty te mogą sięgać nawet 20 tys. zł! Sam proces rozpatrywania jest czasochłonny trwający od 1 roku do czterech lat. Jeśli zależy nam na czasie, to bez pomocy adwokata się nie obejdzie, ponieważ adwokaci mają większą siłę przebicia niż przeciętny Jan Kowalski.